Sławni Polacy
Papież Jan Paweł II
Najbardziej rozpoznawany na świecie Polak urodził się 18 maja 1920 roku w Wadowicach. Karol Wojtyła był młodszym synem Karola, oficera wojska polskiego oraz Emili z domu Kaczorowskiej. Wychowywał się w bardzo religijnej rodzinie, w domu wypełnionym ciepłem, spokojem i miłością. Interesował się sztuką, sportem oraz narciarstwem. Często towarzyszył ojcu w wędrówkach po górach.
W 1938 roku przeniósł się do Krakowa gdzie rozpoczął studia na Uniwersytecie Jagiellońskim. Brał czynny udział w życiu teatralnym oraz pisał wiersze.
Podaczas II wojny światowej pracował fizycznie w zakładach chemicznych oraz napisał swoją pierwszą sztukę wystawioną w podziemnym teatrze.
W 1942 roku Karol Wojtyła wstapił do tajnego Metropolitarnego Seminarium Duchownego w Krakowie, aby studiowac na Uniwersytecie Jagiellońskim. W listopadzie 1946 roku otrzymał swięcenie kapłańskie. Następnie studiował w Rzymie gdzie otrzymał doktorat z teologii a później stopień doktora na Unwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. W 1948 roku pracował jako wikary i katecheta w parafii Niegowić oraz wykładał na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1958 roku został biskupem a pięć lat później arcybiskupem Krakowa. W 1967 został kardynałem. 16 pazdziernika 1978, po śmierci papieża Jana Pawła I, odbyło się konklawe, na którym wybrano Karola Wojtyłę na papieża. Został pierwszym papieżem nie-Włochem od 445 lat.
Jan Pweł II odbył wiele pielgrzymek zagranicznych, które przyciągały tysiące wiernych, wiele poswięćił dialogowi z przedstawicielemi innych wyznań oraz wprowadził liczne reformy wewnątrz samego Kościoła.
Zmarł 2 kwietnia 2005 roku po dlugoletniej walce zchoroba parkinsona. Został pochowany w podziemiach bazyliki św. Piotra w Watykanie.
Adam Mickiewicz
Jest uważany za jednego z najwybitniejszych polskich poetów okresu romantyzmu. Urodził się 24 grudnia 1798 roku w Zaosiu bądź, jak inne źródła podają w Nowogródku.
Jego ojciec Mikołaj był nowogrodzkim adwokatem a matka, Barbara z domu Majewska, córka ekonoma z Czombrowa. W latach 1807-1815 Adam uczęszczał do dominikańskiej szkoły powiatowej. W wieku 17 lat rozpoczął nauki humanistyczne na Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie z zamiarem zdobycia zawodu nauczyciela. W czasach studenckich był jednym z założycieli tajnego Towarzystwa Filomatów, którego celem była praca samokształceniowa i naukowa a później tez działalność patriotyczna wśród młodzieży.
W roku 1819 rozpoczął prace jako nauczyciel w Kownie. W 1822 został wydany pierwszy tom Poezji zawierający „Ballady i romanse”, który Mickiewicz zadedykował swoim przyjaciołom. W 1823 roku został aresztowany i uwieziony w klasztorze bazylianów w Wilnie, a następnie skazany na zesłanie w głąb Rosji za udział w tajnych młodzieżowych organizacjach. W tym roku ukazał się drugi tom Poezji Mickiewicza, zawierający Grażynę oraz II i IV część Dziadów.
W latach 1824-1829 przebywał w Petersburgu, Odessie, Moskwie oraz na Krymie. Podczas pobytu na Krymie Mickiewicz zetknął sie z kultura orientalna oraz egzotycznymi krajobrazami co miało ogromny wpływ na powstanie w 1826 roku Sonet Krymskich. Dwa lata później w 1828 roku ukazał się Konrad Wallenrod. W 1829 roku Adam Mickiewicz opuścił Rosję i zaczął podróżować po Europie – odwiedził Berlin, Drezno, Pragę, Rzym. W Dreźnie powstały III część Dziadów oraz Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, a także początki Pana Tadeusza.
W 1833 Mickiewicz udał sie do Paryża, gdzie wziął ślub z Celina Szymanowską, z którą miał sześcioro dzieci.
W latach 1839 -1840 pracował jako profesor literatury słowiańskiej w szwajcarskiej Lozannie. To tutaj powstały wiersze zwane lirykami lozańskimi. W 18430 roku rozwinięte poczucie obowiązków patriotyczno- politycznych skłoniło go do powrotu do Paryża i objęcia nowo utworzonej katedry literatur słowiańskich w College de France, gdzie pracował cztery lata. Jego wykłady cieszyły się ogromna popularnością wśród Polaków, jak i obcokrajowców. Mickiewicz nie tylko przekazywał wiedze o kulturach słowiańskich, ale również propagował antymonarchistyczne idee napoleońskie oraz mistyczną naukę Andrzeja Towińskiego, co przyczyniło sie do zawieszenia Mickiewicza w działalności profesorskiej przez władze francuskie.
W 1848 wyjechał do Włoch gdzie utworzył legion polski. Po powrocie do Paryża został współzałożycielem i redaktorem pisma „Trybuna Ludów”. Jednak pod naciskiem władz francuskich i ambasady rosyjskiej musiał wycofać się z redakcji. W roku 1852 podjął prace Bibliotece Arsenału.
W 1855 roku po śmierci zony Celiny Mickiewicz wyjechał do Konstantynopola w Turcji, aby utworzyć Legion Polski oraz Legion Żydowski do walki z carska Rosja.
26 listopada 1855 roku zmarł nagle podczas epidemii cholery lub został otruty. Ciało Adama Mickiewicza zostało pochowane na cmentarzu des Champeaux w Paryżu. W 1890 zwłoki zostały przeniesione i złożone na Wawelu.
Fryderyk Chopin
Jest najwybitniejszym polskim kompozytorem i pianistą oraz czołowym przedstawicielem muzyki okresu romantyzmu na świecie.
Urodził się w 1810 roku w Żelazowej Woli. Był synem Justyny z Krzyżanowskich i Mikołaja Chopina, z pochodzenia Francuza. W kilka miesięcy po urodzeniu się Fryderyka jego ojciec objął posadę nauczyciela w Liceum Warszawskim i rodzina Chopinów przeniosła się do Warszawy. Matka Fryderyka grała na fortepianie oraz śpiewała; w naturalny sposób stała się pierwszym nauczycielem muzyki dla swojego syna.
W wieku sześciu lat Fryderyk rozpoczął naukę gry na fortepianie u Wojciecha Żywnego. W tym okresie powstał pierwszy jego utwór, Polonez B-dur oraz mały Chopin zaczął grywać w salonach arystokracji warszawskiej a także brać udział w koncertach dobroczynnych.
W latach 1826-1829 był uczniem Józefa Elsnera w warszawskiej Szkole Głównej Muzyki studiując teorie kompozycji. Letnie wakacje spędza w rożnych regionach kraju, m.in. na Kujawach, gdzie zdradził szczególne zainteresowanie folklorem, który miał ogromny wpływ na rozwój jego talentu. W 1825 roku napisał swoje pierwsze mazurki, a później następne.
W 1830 roku Fryderyk występował w Teatrze Narodowym w Warszawie. W październiku tego samego roku ostatni raz wystąpił przed publicznością warszawska i opuścił to miasto na zawsze udając się przez Pragę do Wiednia. Stamtąd zaś w 1831 roku wyjechał do Paryża , gdzie osiadł na stałe, zyskując rozgłos europejski.
W pierwszych latach w Paryżu Chopin udzielał koncertów wykonując własne utwory utrwalając coraz silnej swoja pozycje kompozytora i pianisty. W późniejszych latach skoncentrował sie na twórczości kompozytorskiej, wydając swoje dzieła u wydawców francuskich, angielskich i niemieckich. Głównie jednak utrzymywał się z działalności pedagogicznej.
Na emigracji w Paryżu poznał wielu wybitnych muzyków m.in. Franciszka Liszta, Feliksa Mendelssohna i Gioacchino Rossiniego, jak również przyjazne kontakty łączyły go z Adamem Mickiewiczem oraz Niemcewiczem. W 1835 roku poznał pisarkę George Sand, która stała się jego życiową partnerką, z którą podróżował na Majorkę, do Marsylii i Genui. Miesiące letnie przez kilka lat z rzędu spędzał w posiadłości George Sand w Nohant, zimą wracając do Paryża.
Od 1839 roku Chopin zaczął chorować na gruźlicę a jego stan zdrowia pogarszał się z roku na rok. W 1848 roku odbył ostatni paryski koncert w Sali Pleyela, a także koncerty w Anglii i Szkocji. 17 października 1849 roku Fryderyk Chopin zmarł na gruźlicę i został pochowany na paryskim cmentarzu Pere-Lachaise. Serce Chopina znajduje się w Warszawie, w Kościele Św. Krzyża przy Krakowskim Przedmieściu.
Najbardziej znane utwory Chopina to:
- Koncert fortepianowy e-moll
- Rondo a’la krakowiak F-dur
- Walc Es-dur
- Koncert fortepianowy f-moll
- Ballada g-moll
- Mazurki: g-moll, C-dur, c-moll, h-moll,
- Etiudy: f-moll, cis-moll
- Polonezy: cis-moll, A-dur
- Preludia: e-moll ( Duszenie sie), h-moll (Dźwięk Dzwonów), A-dur (Polski tancerz), c-moll (Marsz żałobny)
- Walce: As-dur, a-moll, F-dur
Jan Matejko
Jest najwybitniejszym przedstawicielem polskiego malarstwa historycznego XIX wieku.
Urodził się 24 czerwca 1838 roku w Krakowie. Był synem Józefa Matejki, nauczyciela muzyki oraz Joanny Karoliny, która pochodziła z ewangelickiej rodziny Rossbergów. Matejko uczył się w szkole św. Barbary a następnie w gimnazjum imienia św. Anny, którego nie ukończył. Mimo tego w 1852 rozpoczął studia w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych pod kierunkiem Wojciecha Kornelego Stattlera. Szybko dal się poznać jako jeden z najzdolniejszych uczniów. Po ukończeniu Szkoły Sztuk Pięknych w roku 1857 wyjechał na stypendium do Monachium, potem do Wiednia.
Był zafascynowany historia Polski, którą poznawał dzięki swojemu bratu, historykowi, doktorze prawa pracującego w Bibliotece Jagiellońskiej. Matejko był świadkiem Wiosny Ludów w 1848 roku a potem Powstania Styczniowego w 1863 roku, którego upadek miał ogromny wpływ na jego twórczość. Postanowił zilustrować dzieje ojczyzny a przede wszystkim zanalizować przyczyny jej upadku. W ten sposób powstały najsłynniejsze dzieła Jana Matejki: Stańczyk, Kazanie Skargi, Unia Lubelska, Stefan Batory pod Pskowem, Kopernik, Bitwa pod Grunwaldem, Hołd Pruski, Sobieski pod Wiedniem, Kościuszko pod Racławicami.
Matejko namalował ponad 320 obrazów olejnych, portretów, oraz kilka tysięcy rysunków i akwarel.
Zmarł 1 listopada 1893 roku.
Większość dziel Matejki znajduje się obecnie w Muzeum Narodowym w Krakowie oraz w Warszawie.
Maria Skłodowska Curie
Urodziła się 7 listopada 1867 roku w Warszawie. Była córką Władysława Skłodowskiego, wykładowcy fizyki oraz Bronisławy z Bogusławskich, przełożonej szkoły dla dziewcząt. W 1883 roku Maria Skłodowska ukończyła gimnazjum ze złotym medalem. W 1891 wyjechała do Paryża studiować na Sorbonie gdzie ukończyła fizykę i matematykę. W 1895 roku wyszła za mąż za znanego fizyka Piotra Curie. Oprócz miłości łączyły ich wspólne zainteresowania i praca naukowa. Odkrycie promieni radioaktywnych przez Wilhelma Roentgena w 1896 zainspirowało Skłodowską do badań substancji radioaktywnych . Zbudowała ona przyrząd do pomiaru promieniotwórczości i wraz z mężem odkryli dwa pierwiastki promieniotwórcze – polon i rad. Za to osiągnięcie otrzymali w 1903 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki.
Po tragicznej śmierci Piotra Curie objęła stanowisko kierownika katedry fizyki Uniwersytetu Francuskiego. Maria Skłodowska kontynuowała pracę, badając własności polonu i radu oraz metody otrzymywania i oczyszczania pierwiastków promieniotwórczych. 1911 roku otrzymała po raz drugi Nagrodę Nobla ale tym razem w dziedzinie chemii.
W 1814 roku po wybuchu I wojny światowej zorganizowała wojskowe lecznictwo radiologiczne. Mimo, że mieszkała we Francji zainicjowala budowę Instytutu Radowego w Warszawie.
Zmarła 4 lipca 1934 roku na skutek pracy z substancjami promieniotwórczymi.
Mikołaj Kopernik
Jest jednym z największych astronomów w historii całego świata. Udowodnił, ze Ziemia i planety krążą wokół nieruchomego Słońca.
Urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu. Był synem zamożnego kupca Mikołaja Kopernika oraz Barbary z domu Watzenrode. Pierwsze lata nauki pobierał w szkole parafialnej przy kościele św. Jana. W wieku 18 lat rozpoczął studia na Wydziale Sztuk Wyzwolonych w Akademii Krakowskiej, która była wówczas znana jako ośrodek studiów matematycznych, astronomicznych oraz humanistycznych.
W 1495 roku Mikołaj Kopernik przyjął niższe święcenia kapłanskie i wyjechał do Bolonii studiować prawo kanoniczne, które miałoby przysposobić go do administrowania dobrami kościelnymi oraz w Padwie prawo medyczne. W 1503 roku zdał egzamin doktorski z prawa kanonicznego w Ferrarze.
W 1510 roku osiedlił się na stałe we Flomborku, gdzie pełnił funkcje kanonika katedry. Pracował również jako lekarz a w wolnym czasie zajmował się astronomia. Jako kanonik warmiński zasiedlił nowych osadników i przygotował olsztyński zamek do obrony przed spodziewanym atakiem Krzyżaków. Napisał także traktat o sposobie bicia pieniądza pt. “Modus cudendi monetam”, który wygłosił na sejmiku pruskim aby zapobiec przetapianiu dobrej monety na gorszą, z czego ogromne korzysci czerpały nie tylko miasta ale również zakon krzyżacki.
Pełnił wiele urzędów, był posłem, kanclerzem , wizytatorem oraz administratorem kapituły. Współpracował z Bernardem Wapowskim w opracowaniu mapy Królestwa Polskiego i Litwy.
Jako pierwszy opracował heliocentryczny model Układu Słonecznego, który oparty był na trzech założeniach: planety biegną po torach kolistych dookoła Słońca, Ziemia jest jedną z planet oraz obraca się wokół własnej osi. Swoje odkrycia zapisał w dziele” De revolutionibus orbium coelestium “ czyli “O obrotacha sfer niebieskich”, które zostało wydrukowane w 1543 roku w Norymberdze.
Mikołaj Kopernik zmarł w 24 maja 1543 roku na wylew krwi do mózgu. Jego ciało zostało pochowane pod posadzką katedry fromborskiej.